Барацьба з карупцыяй — адна з тэм, якія шырока абмяркоўваюцца ў грамадстве. У бягучым годзе ўзбуджана больш за 2,5 тыс. крымінальных спраў карупцыйнай і эканамічнай накіраванасці. Крымінальныя справы па 1,5 тыс. эпізодаў злачыннай дзейнасці накіраваны на разгляд у суд. Па выніках расследавання ўстаноўлены матэрыяльны ўрон на суму каля Br135 млрд.
Аднак, нягледзячы на прымаемыя праваахоўнікамі меры, карупцыя прадаўжае жыць. Чаму так адбываецца і як з гэтым змагацца расказаў старшыня Следчага камітэта Беларусі Валянцін Шаеў.
— Валянцін Пятровіч, чаму не ўдаецца поўнасцю выкараніць карупцыю?
— Расследаванню карупцыйных злачынстваў заўсёды надаецца асаблівая ўвага. Крымінальныя справы па крадзяжах і забойствах учыняюцца аднымі і тымі ж спосабамі. Формы карупцыйных і эканамічных злачынстваў пастаянна мяняюцца. Таму следчыя павінны больш уважліва і дэталёва падыходзіць да разгляду такіх спраў. Сёння мы можам канстатаваць, што такія справы расследуюцца даволі паспяхова.
У бягучым годзе следчымі ўжо разгледжана больш за 3 тыс. заяў і паведамленняў аб эканамічных і карупцыйных злачынствах. На гэты час у следчых падраздзяленнях ажыццяўляецца вядзенне па шэрагу рэзанансных крымінальных спраў аб карупцыйных злачынствах у органах дзяржаўнай улады.
Так, на завяршальным этапе расследавання знаходзіцца крымінальная справа ў адносінах да рэктара дзяржаўнай установы адукацыі «Інстытут культуры Беларусі». Прадаўжаюцца судовыя слуханні па крымінальнай справе, расследаванай Следчым камітэтам, у адносінах да службовых асоб ААТ «Антасам» (жылы комплекс «Самацветы»). Уступіў у законную сілу прыгавор у адносінах да былога генеральнага дырэктара будаўнічай фірмы «Облик», гаспадарчая дзейнасць якой ажыццяўлялася па прынцыпе фінансавай піраміды.
— Ці можна сёння гаварыць аб з’яўленні транснацыянальнай карупцыі?
— Так. Ужо выяўлены асобныя злачынныя групы. У іх дзейнасці ўдзельнічалі чыноўнікі, якія садзейнічалі продажу дзяржаўнай маёмасці за межы краіны. Адным з прыкладаў можа паслужыць справа ў адносінах да былых намеснікаў старшыні Гомельскага аблвыканкама Віктара Банчука і Віктара Трызны, раней затрыманых па падазрэнні ў злоўжыванні ўладай і службовымі паўнамоцтвамі.
Злачынствы ў сферы карупцыі, як правіла, учыняюцца групамі асоб. Часта нехта з гэтых груп супрацоўнічае са следствам, дапамагае раскрываць схемы злачынстваў, устанаўліваць усе акалічнасці. Такім асобам змякчаецца пакаранне, або яны вызваляюцца ад крымінальнай адказнасці.
— Ці лічыце вы, што, напрыклад, узмацненне адказнасці за неданясенне аб фактах карупцыі дасць магчымасць больш эфектыўна змагацца з гэтым злом?
— У Беларусі прадугледжана адказнасць за неданясенне аб учыненні цяжкіх і асабліва цяжкіх злачынстваў. Але я ніколі не лічыў і не лічу, што ўзмацненне адказнасці за гэта прынясе сур’ёзны вынік. На мой погляд, калі гаварыць аб адносінах калег па рабоце, падначаленых і начальнікаў, большы вынік прынясе ідэалагічная работа і маральныя ўстоі. У першую чаргу гэта стаўленне самога кіраўніка да гэтай праблемы. Не паведамляючы аб правапарушэнні або не праводзячы разбору, любы чыноўнік-праваахоўнік учыняе злачынства па арт. 425 КК Беларусі (бяздзейнасць улады).
Развіццё правасвядомасці грамадзян дасць магчымасць эфектыўней змагацца з карупцыяй. Чалавек, які добра ведае закон, не будзе шукаць магчымасці яго абмінуць, а прымусіць чыноўніка рабіць так, каб закон выконваўся.
